|
 ‘Japanse
duivels’
Er zijn heel wat Chinese kung-fu films
waar (door Chinese acteurs vertolkte) Japanners in voorkomen. De
Japanners worden dan vaak erg ééndimensionaal en karikaturaal neergezet;
ze zijn arrogant, machtsbelust, seksueel gefrustreerd en bovenal:
moordzuchtig. Er worden in dergelijke films dan meestal zinnen gebruikt
als “You damned Japanese”. Kortom: Japanners stonden in zulke films
synoniem voor alles wat slecht was.
Geschiedenis
Om het bovenstaande te kunnen begrijpen moet men iets van de
geschiedenis tussen China en Japan weten. Al sinds eeuwenlang waren er
af en toe conflicten tussen beide landen. Het meest recente conflict is
de Japanse invasie in China wat leidde tot de Chinees-Japanse oorlog
(1937-1945). Het in die tijd gebrekkige Chinese leger bood hardnekkig
tegenstand maar Japan slaagde er toch in om grote delen van China te
bezetten. De burgerbevolking in de bezette gebieden werd erg wreed
behandeld. De oorlog eindigde met de Japanse overgave in 1945 nadat de
Amerikanen twee atoombommen gooiden op twee Japanse eilanden. De oorlog
heeft diepe wonden achtergelaten in China. Vergelijk het met de
verhouding tussen Nederland en Duitsland. Films zijn dan een goed medium
om op bepaalde zaken af te reageren. Je kan natuurlijk niet iedereen
over een kam scheren, maar in de Hong Kongse filmindustrie in de jaren
’70 nam men het niet zo nauw met deze regel en werd de vijandige
verhouding tussen Chinezen en Japanners erg zwart-wit neergezet.
‘Fist of Fury’
De verhaaltjes van kung-fu films uit die tijd gingen dan meestal in de
trant van: ‘Een Japanse karate meester daagt de leraar van een Chinese
kung-fu school uit tot een gevecht. De kung-fu leraar gaat er niet op
in, zelfs niet als hij en zijn leerlingen tot het uiterste worden
geprovoceerd. Dat is namelijk tegen het principe van de filosofie van de
vechtkunst. Maar dan wordt de kung-fu leraar in de val gelokt en
vermoord door de Japanse karate meester. Hierop nemen de leerlingen van
de kung-fu leraar wraak en verslaat de karate meester. Dit is dan tevens
het zogenaamde bewijs dat Chinees kung-fu dodelijker is dan Japans
karate’ De boodschap dat de filmmakers wilden uitbrengen was simpel:
‘Chinezen zijn een zeer tolerant volk , zelfs als hun tolerantie zwaar
op de proef wordt gesteld blijven ze rustig. Maar als ze eenmaal
terugvechten dan zullen hun vijanden het weten ook’.
 De
meest bekende kung-fu film van het ‘China vs Japan’-genre is Fist of
Fury (1972). Regisseur Lo Wei speelde met deze film goed in op de
nationalistische gevoelens van het Chinese publiek. Hij had geen betere
hoofdrolspeler kunnen vinden: de charismatische en uiterst explosieve
Bruce Lee die in iets meer dan anderhalf uur tijd de vernederingen
ongedaan maakt die de Chinezen vroeger in eigen land moesten doorstaan.
Iedereen kent natuurlijk de scène waarin Lee in z’n eentje alle
leerlingen inclusief de leraar van een Japanse karate school omver
schopt en slaat. Daarna zegt hij met de bekende felle blik in zijn ogen:
“Wij Chinezen zijn niet de zwakkelingen van Azie”. Dit moment bezorgde
een scheut adrenaline bij het bioscooppubliek. Er was ook een andere
scène die het publiek compleet uit z’n dak deed gaan. De scène waarin
hij het bord voor de ingang van een park kapot trapt waarop staat:
“Verboden voor honden en Chinezen”. Dit bord hing vroeger echt voor een
park in Shang Hai en is voor Chinezen het ultieme symbool van de
buitenlandse onderdrukking in die tijd. Vreemd genoeg werd ‘Fist of Fury’
goed ontvangen in Japan. Volgens Hong Kong film-expert Bey Logan komt
dat omdat men in Japan over het algemeen ook niets moet hebben van het
vroegere agressieve Japanse beleid ten opzichte van andere Aziatische
landen.
Kan het ietsje vriendelijker?
Niet in alle kung-fu films worden Japanners in een kwaad daglicht gezet.
‘Heroes of the East’(aka ‘Shaolin challenges ninja’) is een goed
voorbeeld. Deze is geregisseerd door Liu Chia Liang, een traditionele
kung-fu meester die de vechtkunst-etiquette hoog in het vaandel heeft
staan. Dit komt dan ook sterk terug in deze film: Hoofdrolspeler Gordon
Liu verslaat weliswaar al zijn Japanse tegenstanders die elk een andere
vechtstijl gebruiken, maar er is verder geen echte haat en nijd in het
spel. Alle haat en nijd is te wijten aan een mis-communicatie. Aan het
einde van de film is er sprake van wederzijds respect voor elkaar’s
cultuur en elkaar’s vechtkunsten. Bovendien is hij met een Japanse vrouw
getrouwd. In deze film speelden er overigens echte Japanse grootmeesters
mee.
   
Legend
of a fighter
Een andere film waarin Japanners er goed vanaf komen is ‘Fist of Legend’
(1994) met Jet Li. Dit is in feite een remake van ‘Fist of Fury’. In
‘Fist of Fury’ werden alle Japanners als slechte mensen bestempeld. In
‘Fist of Legend’ echter, wordt er onderscheid gemaakt tussen het gewone
Japanse volk die het liefst in vrede leeft en de militaire klasse die
een oorlog met China wilt beginnen. Dit onderscheid wordt al meteen
duidelijk aan het begin van de film: Japanse studenten die protesteren
tegen de oorlogsplannen van hun regering. Verder zijn de uitdagingen
van de Japanners aan het adres van Jet Li’s kung-fu school in ‘Fist of
Legend’ weliswaar in opdracht van de Japanse regering, maar de Japanse
vechters willen eigenlijk niets hebben van de bemoeienis van hun
regering. Het enige waar deze vechters naar streven is een eerlijk duel,
overeenkomstig met de nobele samurai tradities. Ook pikt Jet Li nog wat
wijsheid mee van tegenstander Yasuaki Kurata. De enige echte ‘slechte
Japanner’ in deze film is een generaal, vertolkt door Billy Chow.
Conclusie
Er zijn vooral in het ‘old-school’ genre heel wat ‘Japan-onvriendelijke’
kung-fu films gemaakt. Veel ervan zal men nu gewoon als racistisch
kunnen bestempelen. Maar het positieve van deze films is vind ik dat men
meestal de verschillen probeert te tonen tussen de Chinese en de Japanse
vechtkunst. Dit is voor vechtsportliefhebbers wel weer interessant. Als
je je verstand op nul zet en je verder niet stoort aan termen als
‘Japanese devil’ dan zijn zulke films wel te genieten. Hieronder volgt
een lijstje van de meest bekende films waar Chinese en Japanse
vechtkunsten in voorkomen:
 -The
Chinese boxer (1970)
-King boxer (1972)
-Fist of Fury (1972)
-When tae kwon do strikes
(1973)
-Heroes of the east aka
Shaolin challenges ninja (1978)
-Legend of a fighter (1980)
-Shaolin versus Ninja aka
Story of Shaolin (1983)
-Fist of legend (1994)
Si Chang |
